burgers in een duurzame samenleving

Het individu maakt de maatschappij
(tekening: Frits Ahlefeldt, hikingartist.com)

Iedere persoon, onafhankelijk van zijn of haar karaktereigenschappen, kwaliteiten, handicaps, kennis, ervaring, doelen, positie of functie, is een burger. Afhankelijk van de situatie neemt een burger de verantwoordelijkheid op zich voor beslissingen over verschillende aspecten van het leven, bijvoorbeeld, voedingspatroon, koopgedrag, opvoedingsrol, omgang met anderen, beroep. Verschillende beslissingen hebben een verschillende reikwijdte: persoonlijk, directe sociale omgeving, lokale, regionale, of (inter)nationale gemeenschap. In de mate waarin een persoon zich deel voelt van een gemeenschap, verandert de reikwijdte van de verantwoordelijkheden en beslissingen.
 
We zijn ons zelden bewust van het feit dat wij als burgers aan het ontstaan en de instandhouding van ongewenste sociale en ecologische situaties bijdragen. Dit ligt in de eerste plaats aan onze korte-termijn-gerichtheid. Wij verwachten over het algemeen snelle oplossingen voor onze behoeftes en ongemakken. Of deze oplossingen ook onbedoelde en ongewenste neveneffect voor samenleving en milieu met zich meebrengen, houdt ons meestal minder bezig. En wanneer we deze neveneffecten proberen tegen te gaan, geven wij specialistische, bijvoorbeeld, alleen economische of technische, oplossingen, die vaak nieuwe problemen met zich meebrengen. Hierdoor raken we in een vicieuze cirkel waarin ieder handelen de situatie alleen maar verslechtert, en een oplossing onmogelijk lijkt.

Ook zijn wij eraan gewend anderen verantwoordelijk te stellen voor de gevolgen van ons handelen. Schade veroorzaakt door privé-personen wordt veelal door de samenleving als geheel gedragen. Hoe meer anderen de gevolgen van ons gedrag (als individu, organisatie of bedrijf) dragen, hoe meer risico we nemen. Dit verschijnsel wordt “moreel risico“ of “moreel wangedrag” genoemd.
 
Een burger in een duurzame samenleving vertoont een maatschappelijk verantwoord gedrag. Dit betekent dat hij/zij in de eerste plaats als individu en ook als professional, de eigen besluitvorming laat sturen door het voorkómen van ongewenste sociale en ecologische neveneffecten.